ΔΕΠ-Υ και αδελφικές σχέσεις

Αν και η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας συνιστά ένα ατομικό πρόβλημα, επηρεάζει το οικογενειακό σύστημα στο σύνολό του. Συνήθως δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην αλληλεπίδραση μεταξύ των γονιών και του παιδιού με ΔΕΠ-Υ, ενώ παραγνωρίζονται τόσο οι αδελφικές σχέσεις, όσο και το βίωμα του παιδιού χωρίς ΔΕΠ-Υ.

Πολλά αδέλφια παιδιών με ΔΕΠ-Υ αναφέρουν ότι ζουν σε ένα χαοτικό, απρόβλεπτο και συγκρουσιακό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, δεν μπορούν να διατηρήσουν μία καλή αδελφική σχέση, ενώ συνακόλουθα επηρεάζεται και η ποιότητα της σχέσης με τους γονείς τους. Επιπλέον, το παιδί με ΔΕΠ-Υ μοιραία βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των γονιών, με τα άλλα αδέλφια συχνά να νιώθουν παραμελημένα, απομονωμένα ή αδικημένα. Στην προσπάθεια τους να κεντρίσουν το ενδιαφέρον, ενδέχεται να αναλάβουν τον ρόλο του «καλού» και «επιτυχημένου» παιδιού ή, αντιθέτως, να εκδηλώσουν δυσλειτουργική συμπεριφορά.

Ωστόσο, μία τέτοια δυναμική μπορεί να αλλάξει.

• Ενημερώστε κατάλληλα το παιδί σας σχετικά με τη ΔΕΠ-Υ.
Ρωτήστε πώς αντιλαμβάνεται εκείνο την κατάσταση. Δώστε πρακτικά παραδείγματα, ανάλογα με την ηλικία και το αναπτυξιακό του επίπεδο.

• Τι έχει ο/η αδελφός/ή του; Ποιες συμπεριφορές να περιμένει από εκείνον/η και ποιες από τους γονείς; Ποιες συμπεριφορές δεν είναι σε καμία περίπτωση αποδεκτές; Με ποιον τρόπο μπορεί να βοηθήσει και με ποιον να εκφράσει τη δυσφορία του;

Η ψυχο-εκπαίδευση είναι σημαντική, ώστε το παιδί να καταλάβει ότι πολλές συμπεριφορές προκύπτουν λόγω της συνθήκης και δεν είναι επιλογή του ατόμου με ΔΕΠ-Υ.

Αφιερώστε ποιοτικό χρόνο στο παιδί χωρίς ΔΕΠ-Υ.
Κανονίστε μία βόλτα ή οργανώστε κάποια δραστηριότητα αποκλειστικά μαζί του, ώστε να λάβει την προσοχή και τη συναισθηματική στήριξη που χρειάζεται.

• Δείξτε ενσυναίσθηση.

Κάθε παιδί χρειάζεται ένα ασφαλές πλαίσιο για να εκφραστεί ελεύθερα και να νιώσει αποδεκτό. Αναγνωρίστε τα συναισθήματα του και μην υποτιμάτε τις πρακτικές δυσκολίες που βιώνει σε σχέση με την ΔΕΠ-Υ, αλλά και εκτός οικογενειακού περιβάλλοντος.

• Φερθείτε ισότιμα.

Μην φορτώνετε στο παιδί σας περισσότερες ευθύνες από εκείνες που του αναλογούν, μην υπερεκτιμάτε τις δυνατότητες του, επειδή έχει τυπική ανάπτυξη, και μην του αναθέτετε τον ρόλο του «προστάτη» του παιδιού με ΔΕΠ-Υ.

• Θέστε κανόνες.

Οι κανόνες προσφέρουν ένα σταθερό και προβλέψιμο περιβάλλον για τα παιδιά με και χωρίς ΔΕΠ-Υ. Εδραιώστε τις κατάλληλες ρουτίνες, δώστε ανατροφοδότηση στα παιδιά, καθορίστε ποιες συμπεριφορές δεν είναι αποδεκτές σε καμία περίπτωση (π.χ. σωματική/λεκτική βία) και τις συνέπειές τους, και ενισχύστε τις επιθυμητές συμπεριφορές.

• Μη διστάσετε να απευθυνθείτε σε ειδικό, αν χρειαστεί.

Χριστίνα-Μαρία Περάκη

Βιβλιογραφία:
1. Harpin, V. A. (2005). The effect of ADHD on the life of an individual, their family, and community from preschool to adult life. Archives of disease in childhood, 90(suppl 1), i2-i7.
2. Kendall, J. (1999). Sibling accounts of attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). Family process, 38(1), 117-136.
3. Mikami, A. Y., & Pfiffner, L. J. (2008). Sibling relationships among children with ADHD. Journal of Attention Disorders, 11(4), 482-492.