Διαταραχή ΔΕΠ-Υ συνυπάρχει με δημιουργικότητα & εξυπνάδα

Γράφει η Μαριάννα Λαγουμίδη,
Πρόεδρος Επιστημονική Οικογένεια i-paidi,
Ψυχοπαιδαγωγός, ΔΕΠ–Υ LONDON UNIVERSITY, ΕΚΠΑ

Προβληματίζει τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς κάθε έξυπνο, χαρισματικό παιδί που συγχρόνως είναι ξεχασιάρικο ή επιθετικό! Οι τρέχουσες πολιτικές μπορεί να συμβάλουν στον υποπροσδιορισμό των χαρισματικών παιδιών με συνυπάρχουσες διαταραχές. Η απόδοση στο παιχνίδι, στις φιλικές σχέσεις, στις Δραστηριότητες και στη σχολική επίδοση είναι προκλητικά χαμηλότερες σε σύγκριση με τις ικανότητές τους. ( Barbara Jackson Gilman et al, 2019) Μήπως απαιτείται εγρήγορση από τους ενήλικες σχετικά με τη συνύπαρξη των διαταραχών με το υψηλό IQ; Μήπως χρειάζονται βέλτιστες πρακτικές για τα ταλαντούχα αυτά παιδιά;

Οι μαθητές με εξαιρετικά υψηλές ικανότητες παρουσιάζουν ενδοατομικές αποκλίσεις. Σπουδαίο ρόλο παίζει η ιδιοσυγκρασία, τα βιώματα, οι προσδοκίες και ο μηχανισμός διαχείρισης. Δεν υπάρχει μηχανισμός εξατομικευμένης, ολιστικής  αξιολόγησης με ανάλογο μηχανισμό διαχείρισης.

Στην  περίπτωση που συνυπάρχει η υψηλή νόηση και η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής ή/και υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ), τότε βοηθητικές «νόρμες» είναι:

1. Κατανοητές οδηγίες στη σχολική αξιολόγηση
2. Ενημέρωση των γονιών από παιδαγωγό, νηπιαγωγό, δάσκαλο και καθηγητή, ώστε να επιτευχθεί η συνεργασία τους
3. Επίσκεψη του παιδιού σε Αξιολογητή και σε Θεραπευτή
4. Διαχείριση του υψηλού IQ με ταυτόχρονη μειωμένη προσοχή, παρορμητικότητα ή υπερκινητικότητα με συμπεριφορικές στρατηγικές και
5. Τροποποίηση της νομοθεσίας σύμφωνα με τα νέα δεδομένα τής επιστήμης.

Η έρευνα δείχνει ότι στους προικισμένους μαθητές με παράλληλη δυσκολία λόγω ΔΕΠ-Υ υπάρχει σημαντική επικάλυψη χαρακτηριστικών  – όπως περιέργειας, ανυπομονησίας, υψηλής ενέργειας, χαμηλής ανοχής για πλήξη, χαρισμάτων, μη συμμόρφωσης και αντίστασης στην εξουσία. (LITTAN.E., 2021)  Υπερέχουν σε εργασίες που απαιτούν αποκλίνουσα σκέψη, η οποία είναι αυθόρμητη και μη γραμμική – «εκτός κουτιού» σκέψης. Συνήθως είναι λιγότερο επιτυχείς σε εργασίες που απαιτούν συγκλίνουσα σκέψη, η οποία απαιτεί ακρίβεια, λογική και ταχύτητα.

Οι ενήλικες υψηλού IQ με ΔΕΠ-Υ αισθάνονται πιο επιτυχημένοι όταν η απόδοσή τους δεν αντικατοπτρίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν κάθε μέρα. «Τα βλέμματα εξαπατούν. Υπάρχει ένα ζεστό χάος μέσα στο κεφάλι μου.» είπε ο Νίκος Α. Εάν δεν υποφέρουν υπερβολικά, ούτε νιώθουν έντονη την ανάγκη, είναι απίθανο να λάβουν την υποστήριξη που χρειάζονται. Ο συνδυασμός της υπερηφάνειας και της ντροπής τούς εμποδίζει να αποκαλύψουν την εσωτερική τους εμπειρία και, ως αποτέλεσμα, είναι απομονωμένοι με τα βάρη τους. Γνωρίζουμε βεβαίως, ότι δυσκολεύονται να αναθρέψουν τα παιδιά τους καθώς το 70% αυτών των ενηλίκων με ΔΕΠ-Υ θα έχουν παιδιά με ΔΕΠ-Υ.

Όσοι μεγαλώνουν γιορτάζονται ως «έξυπνοι» εσωτερικεύουν τη διάνοιά τους ως θεμέλιο των ταυτοτήτων τους και ως πηγή αυτοεκτίμησης. Ξέρουν ότι φέρνουν την επιτυχία. Ευδοκιμώντας στο σχολείο με λίγη προσπάθεια, τους είπαν ότι η επιτυχία θα είναι δική τους. Ο Γιώργος, 31 ετών, εξαιρετικός τεχνικός ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, θυμάται την αμηχανία που ένιωθε στο γυμνάσιο: «Είχα 100 φίλους στο facebook, σε μια κλειστή Ομάδα και δεν είχα ποτέ φίλους στην τάξη μου. Ήμουν πιο άνετος με μικρότερα παιδιά ή με ενήλικες. Το να είσαι έξυπνος με το ΔΕΠ-Υ είναι «ένα κάποιο» βάρος. Τώρα απλά ασχολούμαι με ό,τι καταφέρνω! “

¨Ναι! Υπάρχουν άνθρωποι σαν εμένα! Χαρισματικοί με ΔΕΠ-Υ. ¨