Ιδιοσυγκρασία παιδιού οδηγεί σε λάθος διάγνωση ΔΕΠ-Υ

Κάποια παιδιά γεννιούνται με μεγάλη ενεργητικότητα και με έντονη ευαισθησία σε ερεθίσματα (ήχους, θερμοκρασία, μυρωδιές): ΔΕΝ είναι όλα παιδιά με ΔΕΠ-Υ.  Σε άλλα παιδιά, τα ερεθίσματα από το περιβάλλον προκαλούν ανικανότητα σωστής αντίδρασης όταν π.χ. χάνουν στο παιχνίδι ή όταν ζηλεύουν τα αδέρφια τους: ΟΥΤΕ αυτό είναι αποκλειστική αιτία της ΔΕΠ-Υ.  Άλλα παιδιά έχουν δυσκολία στη  ρυθμικότητα των βιολογικών λειτουργιών (πότε συνήθως κοιμάται, τρώει…).

Σύγχρονοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το σύνολο των χαρακτηριστικών αυτών δημιουργούν το ιδιοσυγκρασιακό προφίλ του παιδιού και λειτουργούν ως εξατομικευμένο θεμέλιο για την ενήλικη ζωή του.

Γνωρίζουμε ότι ο όρος «Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας» (ΔΕΠ-Υ) χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα σύνολο συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν τη διάσπαση προσοχής, την υπερκινητικότητα ή/και την παρορμητικότητα. Τα άτομα με ΔΕΠ-Υ χαρακτηρίζονται από τη μειωμένη ικανότητα για αυτορρύθμιση και έλεγχο της συμπεριφοράς τους. Αδυνατούν να ελέγξουν τον εαυτό τους γεγονός που οδηγεί σε προβλήματα πειθαρχίας, αντικοινωνικότητας, μοναχικότητας, χαμηλής σχολικής επίδοσης.

Στη διάγνωση της ΔΕΠ-Υ σε παιδιά κι εφήβους διερευνάται το οικογενειακό-σχολικό περιβάλλον όπου ζουν, αξιολογείται το γνωστικό-κοινωνικό-συναισθηματικό επίπεδό τους και εξετάζεται η πιθανότητα συνύπαρξης της διαταραχής με άλλες (π.χ. έως και 40% των ατόμων με δυσλεξία παρουσιάζουν και ΔΕΠ-Υ).

Αυτά στους περισσότερους είναι γνωστά. Αυτό όμως που δεν έχει επαρκώς συζητηθεί και που συχνά παρακάμπτεται είναι ότι το υψηλό επίπεδο ενεργητικότητας και η διασπαστικότητα μπορούν να είναι απλά ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά χωρίς να αποτελούν συμπτωματολογία της ΔΕΠ-Υ! Συζητάμε δηλαδή απλά για συμπεριφορές που είναι βιολογικά προσδιορισμένες (κληρονομούμενες), εμφανίζονται στα πρώτα χρόνια της ζωής, εκδηλώνονται ¨παντού¨ (σχολείο, σπίτι, ομαδικό παιχνίδι…) και διαρκούν για όσο ζούμε! Τα ιδιοσυγκρασιακά αυτά χαρακτηριστικά μπορούν να προβληματίσουν τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, αλλά δε δημιουργούν από μόνα τους στο παιδί δυσκολίες προσαρμογής. Το περιβάλλον (οικογένεια, σχολείο, φίλοι) όμως, ανάλογα με τις αντιδράσεις του, είναι αυτό που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ομαλή κοινωνική προσαρμογή του παιδιού με ιδιαίτερη συμπεριφορά!

Η γνώση και η ευαισθητοποίηση σε θέματα ατομικών διαφορών στην ιδιοσυγκρασία μεταξύ ενηλίκων και παιδιών

• προφυλάσσει από λάθη
• συμβάλλει στην καλύτερη αντιμετώπιση των δύσκολων συμπεριφορών που όμως δεν αποτελούν στοιχεία ύπαρξης κάποιας διαταραχής, όπως της ΔΕΠ-Υ!

Το κείμενο είχε αφορμή ένα εδάφιο από το βιβλίο του Ανδρέα Γρ. Κανδαράκη (2007): Ιδιοσυγκρασία και σχολική προσαρμογή. Αθήνα: Gutenberg.