Τα συμπτώματα της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας

Γράφει η Θάλεια Κουτλή, Εργοθεραπεύτρια*.

Τα συμπτώματα της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας επηρεάζουν το παιδί σε όλους τους τομείς έργου, συνεπώς και στο παιχνίδι. Οι εργοθεραπευτές στην πρακτική τους προσεγγίζουν το παιχνίδι με τρεις τρόπους: ως μέσο αξιολόγησης, ως μέσο θεραπείας και ως στόχο της εργοθεραπευτικής παρέμβασης.

Tα παιδιά με ΔΕΠ-Υ αντιμετωπίζουν διάφορες δυσκoλίες στο παιχνίδι τους. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω των πρωτογενών συμπτωμάτων της διαταραχής, αλλά και των συνοδευτικών συμπτωμάτων της.

Η διάσπαση της προσοχής του παιδιού με ΔΕΠ-Υ επηρεάζει άμεσα την ικανότητά του να ολοκληρώνει τις δραστηριότητες παιχνιδιού. Αντιμετωπίζει ιδιαίτερη δυσκολία στις δραστηριότητες παιχνιδιού που απαιτούν μεγάλη συγκέντρωση και ακολουθία βημάτων π.χ. κατασκευές, καθώς ξεχνά τα στάδια που πρέπει να ακολουθήσει. Η μειωμένη συγκέντρωση των παιδιών με ΔΕΠ-Υ τα ωθεί σε μια ιδιαίτερη συμπεριφορά στο παιχνίδι τους, ήδη από την προσχολική ηλικία. Διαλέγουν φανταχτερά παιχνίδια, τα οποία απευθύνονται σε παιδιά μικρότερης ηλικίας και χαρακτηρίζονται από έντονα χρώματα και ήχους. Αυτά τα παιχνίδια εγκαταλείπονται σε μικρό χρονικό διάστημα και συχνά καταστρέφονται, καθώς το παιδί δε μπορεί να εστιάσει στη λειτουργικότητα ή στη σκοπιμότητά τους.

Η υπερκινητικότητα, σε συνδυασμό με τη διάσπαση της προσοχής, κάνει ακόμα πιο δύσκολη την επιτυχή εμπλοκή του παιδιού με ΔΕΠ-Υ στις δραστηριότητες παιχνιδιού. Συνήθως φεύγει από τη θέση του και περιφέρεται αδιάκοπα.

Η παρορμητικότητα του παιδιού με ΔΕΠ-Υ το δυσκολεύει αρκετά σε δραστηριότητες οι οποίες απαιτούν οργάνωση και ακολουθία συγκεκριμένων βημάτων. Επειδή είναι ιδιαίτερα ανυπόμονο δεν του αρέσουν τα παιχνίδια με βήματα και τα επιτραπέζια παιχνίδια με κανόνες. Δεν περιμένει να ακούσει τους κανόνες του παιχνιδιού, ενώ δεν κρατά και τη σειρά του. Προκειμένου να κερδίσει δεν ακολουθεί τους κανόνες, κάνει ζαβολιές, ενώ πολλές φορές αποχωρεί από τα ομαδικά παιχνίδια, επειδή δε μπορεί να συνερ- γαστεί με τους συμμαθητές του.

Οι διαταραχές της αισθητηριακής ολοκλήρωσης (διαταραχές ρύθμισης και διάκρισης), δυσκολεύουν τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ να οργανώσουν και να επεξεργαστούν σωστά τα αισθητηριακά ερεθίσματα τα οποία εμπεριέχονται στις δραστηριότητες παιχνιδιού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το μειωμένο εσωτερικό έλεγχο, κύριο χαρακτηριστικό και προϋπόθεση για το παιχνίδι. Έτσι, τα συγκεκριμένα παιδιά αποφεύγουν κάποιες δραστηριότητες παιχνιδιού και δε λαμβάνουν ευχαρίστηση από αυτές. Για παράδειγμα, ένα παιδί με βαρυτική ανασφάλεια δε θα μπορέσει να κάνει κούνια, να ανέβει στην τραμπάλα ή στο μονόζυγο. Αντίστοιχα, το παιδί με ΔΕΠ-Υ το οποίο εμφανίζει απτική αμυντικότητα, δε θα θέλει να συμμετάσχει σε ένα ομαδικό παιχνίδι από το φόβο μήπως το αγγίξουν.

Ο κύριος στόχος του εργοθεραπευτή είναι να βελτιώσει το παιχνίδι του παιδιού με ΔΕΠ-Υ, ώστε να παίζει παιχνίδια που αντιστοιχούν στην ηλικία του, να λαμβάνει ευχαρίστηση και ικανοποίηση από το παιχνίδι και να χαρακτηρίζεται από εσωτερικό κίνητρο και έλεγχο.

Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, η εργοθεραπευτική παρέμβαση επικεντρώνεται:
• στη βελτίωση των δεξιοτήτων του παιδιού, οι οποίες είναι απαραίτητες για το παιχνίδι του.
• στην εκπαίδευση του παιδιού στις ίδιες τις δραστηριότητες παιχνιδιού.
• στην τροποποίηση του περιβάλλοντος, έτσι ώστε να διευκολύνεται το παιχνίδι του παιδιού.
• στην προσαρμογή των δραστηριοτήτων παιχνιδιού.

 

Πηγή: Η εργοθεραπευτική παρέμβαση στις δυσκολίες παιχνιδιού των παιδιών με ΔΕΠ-Υ. Α. Καμπούρογλου, Μ.Μοροζίνη.

—

*Η Θάλεια Κουτλή είναι Εργοθεραπεύτρια, αριστούχος του τμήματος Εργοθεραπειας Αθήνας και Ψυχολόγος, αριστούχος του τμήματος Ψυχολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ειδικεύτηκε στο τετραετές πρόγραμμα στη Συστημική Ψυχοθεραπεία- θεραπεία ζεύγους και οικογένειας.  Δουλεύει σε κέντρα αποκατάστασης παιδιών και σε σχολεία από το 2004 έως και σήμερα. Έχει ειδικευτεί στις μεθόδους: Αισθητηριακή Ολοκλήρωση (Sensory Integration), Teach, ABA- Πρώιμη εντατική παρέμβαση σε παιδιά με Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή, στην αξιολόγηση και παρέμβαση Μαθησιακων Δυσκολιών- Δυσλεξίας και είναι εξωτερικός συνεργάτης του Α τεστ- έλεγχος σχολικής ετοιμότητας. Eίναι επιστημονικά υπεύθυνη του κέντρου ειδικών θεραπειών “Παιδίον Πράξις” στον Βύρωνα (Καραολή Δημητρίου 26).