Συναισθηματική νοημοσύνη (E.Q.) και ενσυναίσθηση: κλειδιά για την ισορροπία, ευτυχία και επιτυχία των παιδιών
Από την Τζίνα Γ. Θανοπούλου.* 
Ο Dr. Daniel Goleman – εμπνευστής του όρου «Συναισθηματική Νοημοσύνη», E.Q., EMOTIONAL INTELLIGENCE”, καθηγητής του Harvard University & Συγγραφέας του bestseller: «Συναισθηματική Νοημοσύνη EQ: Γιατί μετράει πιο πολύ από το IQ;», αναφέρει ότι « Oι Ψυχολόγοι, Ερευνητές και Εκπαιδευτικοί σήμερα πια έχουν αποδείξει ότι το IQ συνεισφέρει μόνο κατά 20% στη μελλοντική Επιτυχία, Ισορροπία & Ευτυχία ατόμου. Το σημαντικό υπόλοιπο 80% βασίζεται στην Ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης (EQ).
Τι είναι λοιπόν η περίφημη Συναισθηματική Νοημοσύνη?
Με τον όρο Συναισθηματική Nοημοσύνη, E.Q., χαρακτηρίζουμε την Iκανότητα του ανθρώπου:
- να συναισθάνεται, να βιώνει την πολύτιμη «Εν-συναίσθηση»
- να ενεργεί με Ωριμότητα, Νηφαλιότητα και Ψυχραιμία
- να χρησιμοποεί Υπομονή και Επιμονή
- να Επιβιώνει παρόλες τις δυσκολίες και τις αλλαγές
- να ελέγχει τις Παρορμήσεις του
- να καθυστερεί την Ικανοποίηση των υλικών ή/και συναισθηματικών αναγκών του
- να ρυθμίζει τη Διάθεσή του
- να ελέγχει τις Ψυχολογικές Διακυμάνσεις του, ώστε να μην επηρεάζουν την κρίση του, καθώς και τη ψυχολογική του διάθεση
- να έχει την ικανότητα να Συμπάσχει
- να Συναισθάνεται με τους συνανθρώπους του
- να έχει Αισιόδοξη Σκέψη και Αποψη για τη ζωή και
- να ελπίζει Θετικά σε κάτι καλύτερο (Daniel Goleman, 1995)
Μερικά ακόμα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την Συναισθηματική Νοημοσύνη του παιδιού, εφήβου που αργότερα θα εξελιχθεί σε Συναισθηματικά Ωριμο Ενήλικα είναι:
- Αποδοχή και Σεβασμό από τους άλλους
- Ανάγκη για Υγιή Κοινωνικοποιήση
- Ικανότητα Δημιουργίας Ουσιαστικών Διαπροσωπικών Σχέσεων & να απολαμβάνει Συναισθηματικούς Δεσμούς
- Ανάγκη Διαμόρφωση Προσωπικής Ταυτότητας
- Ανάγκη να δείχνει Ενδιαφέρον για Κοινωνικούς Προβληματισμούς και να δέχεται τις Υποχρεώσεις και τα Καθήκοντα του
- Δυνατότητα αλλιέργειας Εν-συναίσθησης, Κατανόησης & Μοιράσματος
- Ικανότητα καλλιέργειας Χιούμορ που είναι ένδειξη I.Q & E.Q
- Διάθεση να κάνει ορισμένους κοινωνικούς Συμβιβασμούς και Θυσίες
- Ικανότητα να αντέχει σε έναν ορισμένο βαθμό την «Υπαρξιακή ΜΟΝΑΞΙΑ »
- Διάθεση να διαμορφώνει Προσωπικές Αξίες Ζωής και να μη δέχεται παθητικά ότι του δίνεται από έξω!
- Ικανότητα Ευελιξίας & Προσαρμογής σε διάφορες δύσκολες κοινωνικές, οικογενειακές & προσωπικές καταστάσεις
Από τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε ότι η Εν-συναίσθηση είναι ίσως απο τα πιό σημαντικά κλειδία που δείχνει ότι ένα για ένα άτομο έχει Συναισθηματική Ευφυία και Ωριμότητα.
Τι είναι η Εν-συναίσθηση?
Εν-συναίσθηση είναι η ικανότητα να βλέπουμε & αξιολογούμε τι αισθάνεται ο συνάνθρωπος μας. Συναισθανόμαστε με αυτόν, όχι για αυτόν! ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΜΑΖΙ ΤΟΥ. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που μας «δένει», μας συνδέει με τον άλλο .
Οταν δείχνουμε Ενσυναίσθηση Πρός το Παιδί, κατανοούμε, συμπάσχουμε μαζί του και του μαθαίνουμε το ‘Σωστό’ και το ‘Λάθος’, δείχνοντας του Αγάπη και Αποδοχή με ΟΡΙΑ.
Γιατί είναι σημαντική η Εν-συναίσθηση για τους Γονείς ?
- Γιατί με την ενσυναίσθηση μπορούν να καταλάβουν πραγματικά το παιδί τους και να συμπάσχουν μαζί του. Ακόμα και για πράγματα που οι μεγάλοι θεωρούν ασήμαντα, αλλά για ένα παιδί δεν είναι, είναι σημαντικό να του δίνουν την εντύπωση ότι το καταλαβαίνουν. Έτσι του δίνουν ΑΞΙΑ & το αίσθημα της ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. Π.χ., εάν ένα παιδί δεν μπορεί να κοιμηθεί μόνο του το βράδυ, το πιό εύκολο είναι να σκεφτούμε ότι είναι ένα απλό καπρίτσιο, ενώ στην πραγαμτικότητα μπορεί όντως να φοβάται το σκοτάδι. Μια «ψυχρή» αντιμετώπιση δεν φθάνει για να μην παραπονιέται ή να σταματήσει να κλαίει. Εδώ πρέπει να λειτουργήσει η ενσυναίθηση για να μπορέσουμε να μπούμε στη θέση ενός μικρού παιδιού και να προσπαθήσουμε να συζητήσουμε το πρόβλημα του, να το ρωτήσουμε γιατί αισθάνεται έτσι, να του δείξουμε κατανόηση, να καθησυχάσουμε τους φόβους του και να του πούμε ότι είμαστε δίπλα του.
- Γιατί με την ενσυναίσθηση μπορούν να δείχνουν με Παραδειγματισμό στα παιδιά τους και να τους περνούν το ΜΥΝΗΜΑ ότι είναι «δίπλα» τους. Είναι σημαντικό οι γονείς να δώσουν το σωστό παράδειγμα στα παιδιά τους και να τα κάνουν να καταλάβουν ότι η ευτυχία των κοντινών τους ανθρώπων είναι το ίδιο σημαντική με τη δική τους. Έτσι οι γονείς θα βοηθήσουν τα παιδιά να κατανοήσουν ότι ο κόσμος δεν περιστρέφεται μόνο γύρω από εκείνα, αλλά ότι και οι ανάγκες των άλλων είναι το ίδιο σημαντικές.
- Γιατί με την ενσυναίσθηση βοηθούν τα παιδιά να αναγνωρίζουν και να χειρίζονται τα συναισθήματά τους. Είναι σημαντική η αναγνώριση των θετικών συναισθημάτων όπως χαρά, ικανοποίηση, μοίρασμα, αλλά ειναι ακόμα πιο σημαντική & πολύτιμη είναι η αναγνωριση δυσάρεστων συναίσθηματων, όπως ο θυμός, ντροπή, ζήλεια. Να μαθουν να τα κατονομάζουν, να τα κατανοούν και να μάθουν να τα διαχειριζονται. Η Διαχείρηση των Συναισθημάτων δεν είναι εύκολη υπόθεση, είναι όμως το πρώτο και σημαντικό βήμα για να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
- Η Ενσυναισθηση σχετίζεται ΟΧΙ μόνο με την Αναγνώριση των συναισθημάτων γενικά του εαυτού μας και των άλλων, αλλά και με την ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΑΚΡΙΒΩΣ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ. Βέβαια τα παιδιά επειδή είναι μικρά δεν έχουν ακόμα καλλιεργήσει όλα τα στοιχεία της προσωπικότητας τους, για αυτό το λόγο μερικέ φορές αυτά που λένε μας φαίνονται υπερβολικά ή αστεία. Όμως εμείς δεν πρέπει να τα υποτιμάμε και να τα γελειωποιούμε, αλλά να δείχνουμε κάθε στιγμή ότι είμαστε δίπλα τους και τα αποδεχόμαστε όπως είναι.
Πως να τονώσετε την Ενσυναίσθηση του παιδιού σας
- Δείξτε του ότι το καταλαβαίνετε με κατάλληλες Ερωτήσεις και Επεξηγήσεις! Π.χ. «Μήπως φοβάσαι το σκυλάκι ? Δεν θα σε πειράξει! Είμαι δίπλα σου».
- Μιλήστε του για τα συναισθήματα των άλλων. Π.χ., «η αδερφή σου στεναχωρέθηκε που την έσπρωξες…. Ζήτησε της συγγνώμη και εξήγησε της ότι δεν ήθελες να την πονέσεις».
- Φέρτε του παραδείγματα κοντινών του ανθρώπων. Π.χ., «ο παππούς είναι άρρωστος, να του αγοράσουμε μιά κάρτα για να αισθανθεί καλύτερα».
- Χρησιμοποιήστε το «ΕΓΩ-ΜΥΝΗΜΑ»
5.Χρησιμοποιήστε τη «Συγγνώμη», αλλά εξηγήστε του και τους λόγους που πρέπει να ζητήσει συγγνώμη για ουσιαστικούς λόγους, όχι μόνο τυπικούς και να καταλάβει το γιατί.
- Διαβάστε μαζί με το παιδί σας βιβλία για τα Συναισθήματα.
- ΜΑΘΕΤΕ ΤΟΥ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΙΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ για να βιώσει την Συναισθηματική Νοημοσύνη & Ωρίμανση:«Πως νιώθεις για αυτό?» Χρήσιμη ερώτηση όταν το παιδί είναι αναστατωμένο και στεναχωρημένο.
- «Ξέρεις πόσες φορές έχω φοβηθεί εγώ?» Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να νιώσει το παιδί ότι και ο γονιός είχε την ίδια εμπειρία και το ξεπέρασε.
- «Πως θα ένιωθες εσύ εάν στο έκανε αυτό η αδελφή σου?» Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να κάνουμε το παιδί να μπεί στη θέση του άλλου.
- « Πως πιστεύεις ότι νοιώθει ο τάδε ΗΡΩΑΣ ?» Μέσα από τις ιστορίες ηρώων και παραδειγματισμού μπορούν οι γονείς να αυξήσουν την ενσυναίσθηση των παιδιών τους. Π.χ., να ρωτήσουν «Γιατί νομίζεις ότι φέρθηκε έτσι και πήρε αυτές τις αποφάσεις?» «Αν είχες Υπερδυνάμεις τι θα έκανες ?»
- Παίξτε με τα παιδιά σας Δημιουργικά & Ψυχολογικά Παιχνίδια όπως το : «Ποιό συναίσθημα είναι αυτό?» «ΜΑΝΤΕΨΕ ΤΙ ΝΟΙΩΘΩ.. ?» Αυτος είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να μάθει να αναγνωρίζει τα Συναισθήματα του και των άλλων
- Μοιραστείτε Ιστορίες δικές σας στην ηλικία του παιδιού σας μαζί του. Έτσι παρακινείτε τη φαντασία του και περιέργεια του. Αυτή είναι μια Μοναδική Εμπειρία Γνώσης και Μοιράσματος μεταξύ γονιού και παιδιού.
—
* Η κ. Τζίνα Γ. Θανοπούλου, Ed.M.,M.A. HARVARD University είναι Συμβουλευτική Ψυχολόγος, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, με εξειδίκευση στη Συμβουλευτική παιδιών, εφήβων & ενηλίκων.
Στο Harvard University, Graduate School of Education (HGSE) εξειδικεύτηκε στη Συμβουλευτική Παιδιών, Εφήβων σε «Ρίσκο» ( Risk & Prevention Psychology), καθώς & στη Συμβουλευτική Οικογένειας & Ζευγαριών, και στη Γυναικεία Ψυχολογία, Εικόνα Σώματος και Αυτοπεποίθηση, Διατροφικές Διαταραχές.
Είναι Αντιπρόεδρος του Harvard Club of Greece, Σύλλογος Αποφοίτων του Παν. Harvard στην Ελλάδα (Harvard Alumni Association , HAA) , όπου είναι μέλος του Δ.Σ. από το 1998. Είναι Έγκριτο μέλος της Ελληνικής &Ευρωπαϊκής Εταιρείας Συμβουλευτικής GCA & ECA. Eπίσης είναι μέλος της Αμερικανικής Εταιρείας Ψυχολογίας, American Psychological Association APA, # 8115-3381 ) από το 1996
Ήταν 17 χρόνια Διευθύντρια του Κέντρου Συμβουλευτικής του International School of Athens, ISA & μέλος του Executive Committe. Καθώς και πριν για 4 χρόνια Συμβουλευτική Ψυχολόγος- Coordinator του Κέντρου Συμβουλευτικής του σχολείου PIERCE του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος .
Αυτή την εποχή διατηρεί το ιδιωτικό της γραφείο και έχει συνεργασία με το Athens Medical Partners, όπου ένα εξειδικευμένο group γιατρών, ψυχολόγων, συμβούλων κλπ. παρέχουν υπηρεσίες σε παιδιά, εφήβους, ενήλικες.
Συμμετέχει σε πολλές διεθνείς επιστημονικές ομάδες και συνέδρια στον τομέα της όπου παρουσιάζει την τελευταία της έρευνα στο χώρο της Συμβουλευτικής Υποστήριξης & Εκπαίδευσης παιδιών, εφήβων & ενηλίκων.
